Vier jaargetijden -Voorjaar 2019-

Voorwoord 

De lente is in aantocht. Stiekem hebben we er al wat van mogen zien. Prachtige zonnige dagen en de bloembollen die tevoorschijn komen. Sommigen uitbundig zoals de narcissen en anderen heel voorzichtig, zoals de tulpen. Het is wel even schrikken als het weer dan ineens omslaat en ons overvalt met stormen, regenbuien en harde windstoten. Zoals het weer is, is ook vaak het leven. Soms uitbundig en vrolijk en soms stormachtig, koud en donker. Soms zien we mooie dingen aankomen en soms worden we overvallen door iets onverwachts verdrietigs. Voor ieder is het heel verschillend wat het leven brengt. In ons Hospice en bij mensen waar we thuis waken zien onze vrijwilligers vaak een heel leven voorbij komen. Mensen vertellen hun bewogen levensverhalen en het is, zoals Martijne in het stukje over Thuiswaken schrijft, “elke keer een bijzonder gegeven dat ik binnen mag komen en aanwezig mag zijn”.

Over het leven praten en wat het  brengt, of gebracht heeft, dat doen mensen wel met elkaar. Over de dood praten, dat is moeilijk. Het Netwerk Palliatieve Zorg Zuid Gelderland organiseerde een publieksdebat in Lux in Nijmegen over leven en dood. In deze editie neemt Marja u mee met een beschrijving van die avond.

Nog even weer weg van de lente naar winterse omstandigheden. Wat reden de heren van de Carbadge run een barre tocht over sneeuw en ijs. Koude omstandigheden, maar een groot avontuur in hun levensverhaal en een warm gebaar richting ons Hospice. En wist u dat prins carnaval en burgemeester en wethouders kunnen schilderen? Wij ook niet. Maar gezien de opbrengsten van de zeer spontane veiling voor ons Hospice doen zij dat niet onverdienstelijk. Dank en hulde voor deze mooie Wijchense spontaniteit. Tenslotte kunt in deze editie kennismaken met Anja van Baardewijk als nieuwe secretaris in het bestuur. Zij stelt zich voor en geeft een klein kijkje in haar levensverhaal. 

Elk jaar herdenken we samen met vrijwilligers en nabestaanden in een herdenkingsbijeenkomst de levensverhalen van degenen die wij het afgelopen jaar hebben mogen bijstaan in hun laatste weken, dagen of soms maar uren. Het deed de aanwezigen duidelijk goed om met elkaar te praten, te herdenken en de koude storm en regen die rouw en verlies met zich meebrengen even te delen. Het was een warme bijeenkomst. Warm als de zonnestralen in de lente.

Tjitske Huender
Directeur

Even voorstellen

Een nieuw bestuurslid: Anja van Baardewijk-Joosten

Graag stel ik me aan u voor: Anja van Baardewijk-Joosten, sinds oktober secretaris van het bestuur. Ik ben 51 jaar en ik heb -behalve tijdens mijn studietijd- altijd in Wijchen gewoond.

Ik ben getrouwd met Erwin en samen hebben wij drie kinderen: Tim (23) Lieke (21) en Kars (20), alle drie thuiswonende studenten.

Na mijn opleiding Bejaardenwelzijnswerk heb ik eerst 11 jaar gewerkt voor de Stichting Welzijn Ouderen Beuningen en vervolgens voor de Stichting Welzijnswerk Ouderen Nijmegen. Deze organisatie is inmiddels gefuseerd en nu werk ik voor Sterker sociaal werk, in de functie van directeur bedrijfsvoering. 

In mijn vrije tijd ben ik graag maatschappelijk betrokken. In het verleden bijvoorbeeld bij de school van mijn kinderen en de hockeyclub. Maar ook in diverse besturen, bijvoorbeeld in het bestuur van het Mozaïek in Wijchen. En als dirigent van enkele (kerk)koren.
Betrokken zijn bij een organisatie die betekenisvol is voor mensen stond al een poosje op mijn wensenlijstje. De vacature voor secretaris van het bestuur van Hospice en Thuiswaken sprak mij dan ook meteen aan.

Afgelopen zomer mocht ik in Nijmegen ervaren hoe belangrijk het werk van de vrijwilligers Thuiswaken is. Dankzij deze vrijwilligers hebben wij als mantelzorgers van mijn -inmiddels overleden- schoonvader de zorg kunnen volhouden.

Ik heb groot respect voor de vele vrijwilligers die betrokken zijn bij het Hospice en het Thuiswaken in Wijchen. Ik draag heel graag mijn steentje bij aan goede en betrokken palliatieve terminale zorg in Wijchen.

Thuiswaken in grote lijnen

Een thuiswaker helpt  vrijwillig bij de zorg in de laatste fase van het leven van een zieke medemens. Mogelijk kent u Thuiswaken onder een andere naam. Namelijk de afkorting VPTZ (vrijwilligers in de palliatieve terminale zorg) of de naam VPTZ Wijchen.
Het belangrijkste wat een thuiswaker doet is ‘er zijn’. Zij zijn aanwezig bij de zieke en bieden hulp die mantelzorgers ook bieden, bijvoorbeeld waken. Dit kan zowel ’s nachts als overdag zijn. Een thuiswaker is er!

Een aanvraag voor Thuiswaken komt binnen bij de coördinatoren. De aanvraag kan gedaan worden als de behandelend arts een terminaal verklaring heeft uitgeschreven. Dit kan een arts doen als de verwachting is dat de cliënt binnen drie maanden zal overlijden. Aanvragers kunnen mantelzorgers zelf zijn, thuiszorgorganisaties zoals bv ZZG en Buurtzorg, huisartsen of ziekenhuizen.

De coördinator gaat op bezoek om kennis te maken en overlegt of de thuiswakers de gevraagde hulp kunnen bieden. Ze geven informatie aan de familie en de thuiswakers wat ze kunnen verwachten en maken in overleg een planning. Ze zijn de link tussen familie, professionals en de thuiswakers. Ook zijn de coördinatoren achterwacht en kunnen de thuiswakers altijd een beroep op hen doen.

De meeste waken zijn voor de nachten van 23.00 uur tot 07.00 uur de volgende ochtend. Inzet overdag of de avond is zeker ook mogelijk, maar komt nog wat minder voor. Inzet is altijd om de mantelzorger te ontlasten en de cliënt te ondersteunen.
De vrijwilligers stemmen allemaal hun activiteiten af, in overleg met de persoon in terminale fase en de familie. Dit kan uiteenlopen van een gesprek tot het aanwezig zijn bij een rustig slapende cliënt. Thuiswakers vervangen de mantelzorgers en zullen geen zorgtaken uitvoeren waar de verpleging voor komt. Wel zijn ze er om het zo comfortabel mogelijk te maken voor de cliënt, te helpen en indien nodig  hulp in te schakelen. Soms blijft de familie erbij en waak je samen.

“Er zijn” van de vrijwilliger geeft rust aan de mantelzorger om energie op te doen en de cliënt heeft iemand die er voor hen is.

Goed observeren en verslag uitbrengen aan de andere verzorgers geeft een stukje informatie waarop de zorg op maat gegeven kan worden.
Het werken binnen de organisatie Thuiswaken Wijchen geeft de mogelijkheid onze ervaringen te delen, van elkaar te leren en elkaar vragen te kunnen stellen. De organisatie geeft ons de veiligheid dat wij er niet alleen voor staan.

Het is voor mij elke keer een bijzonder gegeven dat ik binnen mag komen en  aanwezig mag zijn bij het proces voordat iemand zijn/haar de laatste reis begint. 
In de komende edities hoop ik er meer in detail over te kunnen vertellen.

Martijne

Dood of Leven? Een verslag.

Op maandagavond d.d. 28 januari j.l. vond er een interessante lezing plaats in Lux 7 over het levenseinde. Uit de website van Lux: opeens krijg je het nieuws te horen: je bent ziek en wordt niet meer beter. De dood wordt in een klap actueel, maar het leven gaat nog door. Toch hebben we het vaak niet over de laatste levensfase, zelfs als het sterven aanstaande is. De avond was heel divers, een echte doe-avond. De aanwezigen waren allemaal mensen die met stervenden hebben te maken: vrijwilligers, dus mensen zoals wij, mantelzorgers, hulpverleners ect.

Er was een lezing van Judith Prins, hoogleraar aan het U.M.C. Radboud, over kankerpatiënten. Zij benadrukte dat er bij de mantelzorgers en hulpverleners respect zou moeten zijn voor de fase van ontkenning. Het halen van de patiënt in de realiteit helpt niet bij het verwerkingsproces, zeker niet wanneer de diagnose net is gesteld en meegedeeld. De ontkenning heeft een functie. De patiënt is nog niet aan het sterven toe. 

Jeanne Rens en Jacqueline van Meurs belichtten vanuit hun werk als pastoraal werkers de behandeling van mensen aan hun levenseinde. Voor hen zijn de patiënten vaak wildvreemden. Met luisteren kun je toch, als de patiënt dat wil, een intieme sfeer bereiken.

Rob van Ham haalde ons van onze stoelen met oefeningen over loslaten. In tweetallen lieten we ons leiden door de ruimte. Na een korte onderbreking volgde de omkering. Zo leerde je beide kanten van het loslaten kennen, we werden dus gemixt en leerden het treden uit je “comfortzone” kennen.

Jesse Boon van het Death Café vertelde ons dat ontmoeten het belangrijkste is wat er gebeurt in de samenkomsten. We werden verdeeld in groepen van 10 personen en vertelden onze eigen ervaringen met doodgaan en luisterden naar de anderen. We zaten in een kring en hoorden de verhalen van totaal vreemden aan. Het gezamenlijke aan deze oefening was dat de aanraking met de dood een leven lang mee kan gaan. 

In de pauze zagen we een mimespel van enkel vrouwen. De enige muziek die te horen was kwam van een violiste. Allen waren in het zwart gekleed. Ieder kon de inhoud anders ervaren. Mij trof het mysterie van de dood. Ik heb ademloos staan kijken. De simpele muziek en het spel zonder tekst waren een verademing in de jachtige wereld van vandaag.

Marja                                                                                                                      
 

Witte dâ

Het was een rustige winter, dat mogen we wel zeggen. Maar in het Hospice zag het er vaak anders uit. Meestal waren alle vier de kamers bezet en even kwamen we handjes te kort. Dat werd opgelost door sommige diensten met drie in plaats van twee vrijwilligers te draaien. In het afgelopen kwartaal hebben we elf gasten begroet in het Hospice en heeft de groep Thuiswakers bij negen terminale zieken gewaakt.

De redactie heeft met lede ogen afscheid genomen van Marion Meij. Met haar interviews heeft zij ervoor gezorgd dat u kennis maakte met veel mensen die in onze organisatie actief zijn en waaruit hun werk bestaat. Maar ze ging ook buiten de deur kijken: zoals de bloemist die iedere week voor een kunstig boeket zorgt. Inmiddels is Martijne van Asten Laane toegetreden tot de reactie. Daar zijn we heel blij mee want zij werkt als thuiswaakster en zal u in de toekomst meenemen in dit boeiende en o zo belangrijke werk.

Zaterdag 16 maart vond in De Schakel de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst plaats. Dan herdenken we de overledenen van het afgelopen jaar die in het Hospice verbleven of waar onze Thuiswakers zich voor hebben ingezet. Dat doen we samen met de familieleden, vrijwilligers, medewerkers en enkele verpleegkundigen. Altijd weer opgeluisterd door ons eigen koor onder leiding van Hans Elbers.

De gedichten die werden voorgelezen, de muzikale intermezzo’s en de beschouwingen wisten ook dit jaar weer een gevoelige snaar te raken. Het openingsgedicht “Hoe zal het zijn” trof ons zo zeer dat we het gekozen hebben als slotgedicht van deze Vier Jaargetijden. Het oplezen van de namen van de 63 overledenen raakte weer alle aanwezigen en maakte veel indruk. Na afloop zorgde koffie, thee en vele gesprekken voor een ontspannen moment.

Harrie

De spil van het Hospice

Op een centraal punt van ons gebouw zit een klein kantoor met veel glas. Tijdens kantooruren zie je daar meestal iemand driftig tikkend op een toetsenbord, of aan de telefoon en anders met iemand in gesprek. Dat is onze coördinator, de spil van het hospice. Zo iemand moet dus veel te vertellen hebben en dus laten we beide coördinatoren, Jessica Reijnen en Tine Boes, aan het woord. Het is voor hen een duobaan en tijdens vrije dagen en in de weekenden zijn er vrijwillige coördinatoren beschikbaar.

“Wat doet een coördinator?”, is onze eerste vraag, waarop Jessica de essentie meteen te pakken heeft: “Een coördinator is een beetje manusje van alles omdat die overal verstand van moet hebben en overal inzetbaar moet zijn.” En dan volgt er een hele lijst met activiteiten waarbij de zorg voor de vrijwilligers als eerste aan bod komt en meteen daar achteraan de belangrijke rol voor de gasten, want: “We doen het opnamegesprek, bewaken dat de zorg goed blijft lopen, zijn contactpersoon voor de familie en als een gast overlijdt zijn wij daar spil in.” Maar daarmee zijn we er nog niet, want het Thuiswaken is het tweede werkgebied. Denk aan een kennismakingsgesprek thuis en als de wakes eenmaal lopen zijn de coördinatoren het aanspreekpunt voor de thuiswaakvrijwilligers en de familie”. Na elke nacht is er contact met de thuiswaker en iedere maand  een uitgebreid overleg met de hele groep. Tine maakt duidelijk dat de organisatie een levendig geheel is waar altijd aandacht voor moet zijn. Ze noemt het klein beleid of finetunen: “ Als mensen vinden dat iets niet lekker loopt dan moeten we beleid bijstellen.”

Hoe word je dan coördinator en moet je daarvoor een medische achtergrond hebben? Tine vertelt dat ze in het verleden gestart is met een medische opleiding maar dat dit op haar pad kwam toen ze hier al enkele jaren als vrijwilliger werkte. Jessica was maatschappelijk werker en reageerde op een advertentie in de Wegwijs. En waar wordt dan op gelet bij zo’n sollicitatie? Jessica meent dat haar ervaring er voor zorgde dat ze weet hoe ze gesprekken moet voeren: “Ik schrik nergens voor terug en blijf rustig in situaties die spannend zijn.” Tine denkt dat een open houding en een groot empathisch vermogen, belangrijk zijn. Verder moet je flexibel zijn in je tijd. “We zijn hier van 9 tot 5 zichtbaar aanwezig en daarnaast 24 uur bereikbaar en indien nodig oproepbaar.”

Wat haal je er zelf uit?” is onze volgende vraag. Voldoening, zeggen ze beide. Tine geeft twee voorbeelden. Een gast zou nog een laatste bezoek afleggen met behulp van de wensambulance. De situatie verslechterde en het lukte ons dat te vervroegen zodat het op het nippertje toch nog gelukt is. Of als je ziet dat een familie zo mooi afscheid kan nemen. “Dat zijn ook voor ons kippenvelmomentjes. Daar staan we niet anders in dan de vrijwilligers.” Dat je samen met de vrijwilligers zoveel kunt doen voor onze gasten, geeft ze ’s avonds thuis vaak een intens gelukkig gevoel.

Het blijkt ook een zware baan te zijn. “Het wordt zwaar door de emoties van de gasten, de familie, de vrijwilligers en die van jezelf”, vertelt Tine. We begeleiden ze allemaal “maar bij ons houdt het wel op, daarom houden we wel oog voor elkaar.” Of gesprekken met vrijwilligers over dingen die niet goed gaan: “Hoe spreek je mensen aan die hier met hart en ziel komen om iets te brengen?” Een organisatie met 90% vrijwilligers functioneert echt anders. Jessica kwam een half jaar voor de opening van het hospice in dienst en de aanname en selectie van meer dan zestig vrijwilligers, samen met haar collega, werd haar leerschool. En er was al veel ervaring opgedaan met de vrijwilligers van het thuiswaken, dat inmiddels al twintig jaar draaide. Hoe je ze schoolt, enthousiast houdt voor dit werk en nog veel meer.

En hoe selecteer je vrijwilligers? Er zijn enkele factoren die duidelijk te herkennen zijn: “We kijken naar leeftijd, inzetbaarheid, psychische gesteldheid en lichamelijke belastbaarheid”. En daarna komt het onderbuikgevoel…. “Heeft iemand een prettige persoonlijkheid, past die binnen de groep, zien we iemand alleen op een kamer met een gast, vertrouwen we dat?” Verder blijkt het moeilijker te zijn om thuiswakenvrijwilligers te werven. Dat werk doe je immers in je eentje, meestal ’s nachts. Het is een andere verantwoordelijkheid en blijkt vaak een intense beleving te zijn. Een thuiswaker kan zo in het hospice werken maar een hospicevrijwilliger laten thuiswaken lukt niet zo maar.

We gaan afsluiten. “En wat je ook nodig hebt is een goede collega. Dit is een vak dat je niet alleen mag doen in mijn optiek”. Daar is Jessica heel stellig in. En tot slotte: “Het Thuiswaken en het Hospice kunnen niet bestaan zonder de tomeloze inzet van vrijwilligers. Dat is ons kapitaal. Het klinkt afgezaagd, we beseffen het iedere dag, omdat vrijwilligers hier met liefdevolle inzet werken, kunnen wij dat ook doen”.

Lea (gastredacteur) en Harrie

Attent

In februari reden drie Wijchenaren 2500 kilometer door de barre Scandinavische winter. Voor de kick én om ons te sponsoren. Toen ze terugkwamen scheen hier de zon en was het op de Markt 16 graden. Voor velen een prima moment om een terrasje te pikken. Wij werden daar ook uitgenodigd, niet voor een pilsje in de zon maar om een reusachtige cheque in ontvangst te nemen. John Cornelissen, Wiel Gerrits en John van Thiel bleken €4350 bij elkaar gereden te hebben. Als ik ga autorijden kost het me alleen maar geld. Onze directeur, Tjitske Huender, wist wel dat we iets konden verwachten. Maar zovéél….

Giften komen ook heel stilletjes binnen. Vaak van nabestaanden. In de afgelopen  maanden een totaal van wel €2.291,-. Waaronder een mooi bedrag dat gedoneerd werd door een familie van iemand bij wie we thuis gewaakt hebben.

En van het schoonmaakbedrijf AMC krijgen we een jaarlijkse ondersteuning van €500,-
De Kerken vergeten ons ook niet: Diaconie van de gemeente Wijchen en die van Maas & Waal schonken ieder €500.

Er komen zelfs giften uit het buitenland. Eind vorig jaar werden we benaderd door een echtpaar uit Engeland dat een band heeft met Wijchen. Ze waren zo onder de indruk dat er een mooi bedrag werd overgemaakt. Recent is er contact gezocht door iemand uit Canada. Deze dame had vernomen dat een dierbare vriend van haar het in zijn laatste weken erg fijn heeft gehad in ons Hospice en wil daar graag met een donatie haar dank voor uitspreken.

Kleurrijk Jaar was dit jaar het motto van Wijchens carnaval. De uitbaters van Het Witte Paard lieten daarom de Prins en zijn gevolg en Burgermeester en Wethouders schilderijen maken. Welke stimulerende middelen er gebruikt zijn valt niet meer te achterhalen maar het resultaat was van een dusdanig hoogstaand niveau dat iemand begreep dat dit geld waard was. Spontaan ontstond er een collecte in de zaal, werd er een veiling georganiseerd en vastgesteld waar het geld naar toe zou gaan. En zo kwam het dat de zondag daarna onze huiskamer vol liep met carnavalisten en de vier “kopers” van de kunstwerken. Tijdens deze extra ingelaste “pronkzitting” memoreerde voorzitter Rob Jeurissen hoe bijzonder het is dat tijdens het feest waarbij we de dagelijkse sores opzijzetten, mensen ook stilstaan bij de andere kant van het leven. Wat brachten ze mee? Een cheque van €1500 en een plastic beker met tachtig losse Euro’s!

We zijn allemaal opgegroeid met het begrip “iemand in de bloemetjes zetten”. Bloemenhuis Coryan uit Winssen brengt dat in de praktijk en heeft besloten om iedere maandag bloemen te brengen naar de Hospices van Druten en Wijchen. Afwisselend zorgen enkele vrijwilligers er voor dat op maandagmiddag uit die bossen prachtige arrangementen ontstaan. Een aardig initiatief waar we helemaal blij van worden. Immers: “Zeg het met bloemen”. Toen de fotograaf langs kwam was Trudi de gelukkige van de week.

Harrie

Gedicht
 

Hoe zal het zijn ?

Hoe zal het zijn als het straks lente is en alles fris en vrolijk wordt, het tere groen wat ontspringt en al het andere mooie wat met het voorjaar te maken heeft en jij er niet meer bent?

Ik hoop alleen, dat nu jij er niet meer bent, ik elke lente, zomer, herfst en winter me zal herinneren aan samen met jou, als het allermooiste moment.