Vier jaargetijden -Winter 2019-

Voorwoord 

Doet u dat ook? In december terugkijken op het afgelopen jaar? En kijkt u dan ook verder terug, naar wat u heeft meegemaakt in uw leven? Bij het afronden van het leven maken mensen, als ze de kans krijgen, de balans op. Ze kijken samen met hun dierbaren terug en vormen de verhalen om in herinneringen. Die herinneringen blijven. Zoals rouwdeskundige Manu Kierse zegt: bij overlijden verdwijnt je dierbare niet, maar verplaatst deze zich naar je hart.

Onze vrijwilligers mogen vaak getuige zijn van dit proces en horen de verhalen. “Er komt een film van een heel leven voorbij”, leest u in deze editie in de bijdrage over Thuiswaken.

Als ik terugkijk op het afgelopen jaar passen daar de woorden trots en dankbaarheid het beste bij. Dankbaarheid omdat we weer meer mensen dan in 2018 hebben mogen bijstaan. Vooral in de thuissituatie zijn we veel gevraagd en hebben onze vrijwilligers twee keer zoveel mensen kunnen bijstaan. Dankbaarheid ook voor de mooie en bijzondere giften die we hebben mogen ontvangen en de mensen, zoals onze donateurs, die ons een warm hart toedragen. U leest in deze editie daar weer mooie voorbeelden van. En dankbaarheid voor de groep nieuwe vrijwilligers die we hebben mogen verwelkomen en die onze organisatie komen versterken.

Deze week verwoordde een familie hun dankbaarheid in een kaart: alle vrijwilligers, huisarts, coördinator, verpleegkundigen en de bevolking van Wijchen die er mede voor gezorgd hebben dat het Hospice er is gekomen: jullie zijn kanjers! Dit zijn mooie woorden die een dankbare herinnering vormen in het hart van onze organisatie, van de huisartsen en verpleegkundigen waarmee we samenwerken, van onze vrijwilligers en van Wijchen. Daar mogen we allemaal trots op zijn.

Met onze gouden vrijwilligers bij elkaar hebben we op onze jaarlijkse kerstbijeenkomst teruggekeken op het afgelopen jaar. Het was een warm samenzijn, met mooie muzikale klanken te danken aan ons koor, onze nieuwe dirigent en onze huis-harpist en gitarist. We hebben met elkaar ook vooruitgekeken. Er komt een bijzonder jaar aan voor onze organisatie, een jubileum jaar. In 2020 bestaat Thuiswaken Wijchen 30 jaar en Hospice Wijchen 5 jaar.  Wij gaan daar uitgebreid aandacht aan geven. Zo komt er een open dag, een gedichtenwedstrijd voor basisschool leerlingen over afscheid nemen en in september een symposium met de titel “Doodgewoon afscheid nemen”. Wij kijken er naar uit en zullen u in de volgende editie hierover meer vertellen.

Ik wens u een mooie uitgeleide van het jaar 2019. Het ritueel van uitleiden en stilstaan is waardevol. Dat merken wij ook bij familie als we een gast uitgeleide doen uit het hospice. In deze editie leest u hoe wij dat doen. En ik wens u een mooi nieuw jaar. Een jaar waarop u hopelijk later met warme herinneringen in uw hart kunt terugkijken.

Tjitske Huender
Directeur 

Samen rond de open haard

Vrienden kwamen langs en we hadden veel bij te praten. Ze vroegen me zeer belangstellend naar mijn vrijwilligerswerk bij Thuiswaken Wijchen.

In de ontspannen sfeer vertelde ik dat het zo bijzonder is dat je op een belangrijk moment in iemands leven letterlijk binnen mag komen. Je wordt ontvangen door familie, de professionele verzorging of beiden. Er is vaak maar een split second voor nodig om het gesprek op gang te brengen voor een korte overdracht hoe het gaat. Het opvallendste in de eerste ontmoeting is het vertrouwen dat de familie je geeft. De ene keer blijft het bij een overdracht, een volgende keer krijg je binnen zeer korte tijd een beeld van de relaties binnen de familie  voorgeschoteld. Het naderende einde van een ouder laat ook bij de kinderen hun leven passeren. Met de regelmaat van de klok hoor je tussen de regels door hoe zwaar de mantelzorg is. Luisteren en begrip tonen is dan voldoende, oplossen is geen optie en onnodig.

Met mijn vrienden deelde ik de volgende ervaring waar ik nog vaak aan denk. Wanneer je weet waar de koffie staat, de familie gaat slapen thuis of elders in het pand en de cliënt geen aandacht meer nodig heeft,  ga ik zitten. Eerst even kijken, luisteren en wennen aan de geluiden en de ruimte. Veel woonkamers vertellen middels foto’s, inrichting en snuisterijen wat belangrijk is voor de bewoners.

Laatst was ik voor een  wake gevraagd waar uit het waakverslag bleek, dat de cliënt niet zat te wachten op hulp. Het waakverslag is praktische informatie die wij vooraf krijgen over de cliënt waar wij zijn. Bij binnenkomst schetsten de familie en verpleging ook het beeld dat de kans groot was dat er nors gereageerd zou worden op mijn aanwezigheid. Het klopte ook wel omdat de cliënt hard nee schudde toen ik mijn naam zei en meldde dat ik die nacht zou blijven. Ik dacht even: deze nacht kan heel zwaar worden, we gaan het zien. 
Ik weet wel dat mensen weerstand hebben voordat ze accepteren dat het einde naderend is. Echter om die omslag voor mijn ogen te zien gebeuren is een ervaring die nauwelijks te beschrijven is en onvergetelijk bijzonder. 

De nee schuddende cliënt werd wakker toen ik een uurtje alleen met hem was. Het duurde even voordat ik in beeld was en toen meteen te horen kreeg : “Zijn ze bang dat ik wegloop?”. Ik heb daarop gezegd dat we bang zijn voor vallen en de gevolgen daarvan. Het was even stil, toen hoorde ik: “Heb je koffie gehad?”. Ik dacht de hulp word geaccepteerd, fijn. 

Later die nacht, toen de cliënt even echt helder en wakker was, hebben we samen even gepraat. Dat wil zeggen de cliënt zat op de rand van het bed en zei elke paar minuten een woord of een zinnetje. De mimiek die ik in het gezicht zag vertelde boekdelen.

Ik zag en hoorde met heel weinig woorden de film van een heel leven langskomen in de gedachten van de cliënt. De gezichtsuitdrukking veranderde en ging van weerstand naar acceptatie van het naderende einde. Zo bijzonder om daar bij te mogen zijn. 

Martijne

Uitgeleide: even stilstaan en gedag zeggen

Wat gebeurt er in het hospice nadat iemand overleden is? We willen daar in deze editie graag meer over vertellen.

Als een gast overleden is, is er tijd voor de familie om een begrafenisondernemer te bellen en de nodige dingen te regelen. De overledene wordt  opgehaald door de begrafenisondernemer. Hiervoor is er voor de naasten, samen met vrijwilligers en coördinatoren die in het hospice zijn, ruimte om even stil te staan en afscheid te nemen van de overledene. Wij noemen dit ritueel de uitgeleide. De uitgeleide wordt altijd ingevuld naar de wens van de naasten.

De overledene wordt toegedekt op een baar van de begrafenisondernemer gelegd. In overleg met de naasten kan gekozen worden voor een baarkleed van het hospice of een zwart kleed van de begrafenisondernemer.

Aan beide zijden in de hal worden kaarsen aangestoken. Vanuit de stilteruimte kan er muziek worden gespeeld. Hierin kunnen de naasten zelf een keuze maken. Ook kan ervoor gekozen worden een muzikant een laatste groet te laten spelen. De medewerkers gaan aan beide zijden in de hal staan om afscheid te nemen. De overledene wordt vanuit de gastenkamer naar de hal gebracht, meestal gevolgd door de naasten, die rond het hoofdeinde gaan staan.

Tijdens deze uitgeleide wordt, indien dit gewenst is, een gedicht voorgelezen of een paar woorden gesproken. Dit kan door een nabestaande gedaan worden, door één van de vrijwilligers of een coördinator.  Soms wordt al tijdens het verblijf in het hospice aan de gast, of aan de betrokkenen, gevraagd of ze een gedicht kennen, zelf willen schrijven of uit onze gedichtenbundel willen uitzoeken. Indien gewenst zoekt een vrijwilliger een toepasselijk gedicht uit. Dit gedicht wordt na de uitgeleide aan de naasten meegegeven.

In de hal wordt dan even echt stil gestaan. Het gedicht wordt voorgelezen. De aanwezigen hebben een moment om afscheid te nemen. Hierna wordt de baar door de begrafenisondernemer in de klaarstaande rouwauto gereden.  De aanwezigen blijven staan totdat de rouwauto uit het zicht is. Soms loopt de familie mee achter de rouwauto tot aan de straat.

Indien gewenst nemen we hierna  de tijd om samen met de nabestaanden een kopje koffie te drinken, om gezamenlijk bij dit afscheid stil te staan.

In goed overleg wordt afgesproken wanneer de naasten de persoonlijke bezittingen van de overledene komen ophalen. Soms wordt er ook voor gekozen deze direct mee te nemen.

De uitgeleide is voor ons allen een bijzonder en betekenisvol moment, elke keer opnieuw, omdat iedere gast en bijhorende naasten uniek zijn. We vinden het belangrijk op een waardige manier stil te staan bij wie onze gast was en hoe wij ons een tijd met hem of haar verbonden hebben. Altijd met de bedoeling om het laatste stukje van het leven zo comfortabel en waardevol mogelijk te maken.

Margareth en Maaike

Witte dâ

De Stichting Ambulancewens is een groep van 270 medisch geschoolde vrijwilligers  die dagelijks gratis laatste wensen vervullen van mensen die afhankelijk zijn van ambulance vervoer. Zonder deze vrijwilligers zou dit niet kunnen.

Een van onze gasten zou zo graag nog één keer naar Kijkduin willen; naar de zee waar zij als kind is opgegroeid. En zo gebeurde het dat ze er heen ging met de wensambulance en toen met de brancard het strand op werd gereden. Het werd voor haar een afscheid met een lach en een traan. Aansluitend werd in Scheveningen een sfeervol lunchrestaurant op de boulevard bezocht. Tafels en stoelen gingen aan de kant voor de brancard. Enthousiast vertelde ze na afloop over de reis. “En wat ook zo mooi was: Op de terugweg zaten we midden tussen die grote tractoren op de snelweg! Machtig joh, die grote wielen naast je.” Het was dus precies op de landelijke protestdag van de boeren. En ze had zich deze dag helemaal niet ziek gevoeld. Een groot compliment voor chauffeur René en verpleegkundige Daphne. Met hart en ziel vrijwilligers bij de Wensambulance.

    
Er bestaat al enkele jaren een enthousiast vrijwilligerskoor. Het heeft de hele herfst geoefend om onze kerstviering op te luisteren. Daarna worden de liederen voor de herdenkingsbijeenkomst, in Maart, ingestudeerd. In de lente en de zomer gaat het koor in ruststand. Zonder zangers geen koor, en zeker zo belangrijk, zonder dirigent geen gehoor.

Sinds enkele maanden is Gabriel Heuvel de enthousiaste nieuwe dirigent. Op de foto’s ziet u hem achter de piano, bij zijn eerste optreden met ons koor. Een volle zaal en een juichend publiek zagen de samenwerking helemaal zitten.

    
Het Hospice viert binnenkort zijn eerste lustrum. De Thuiswakers zien ons als beginners want zij zijn al aan hun zesde lustrum toe. Bij een organisatie die zo lang bestaat zijn ook regelmatig jubilarissen te huldigen. Begin november werden Sienie Kolvoort en Corry Moors in de bloemen gezet omdat zij al tien jaar lang, vele nachten gewaakt hebben bij mensen die thuis willen sterven. Ik heb even op de achterkant van een luciferdoosje uitgerekend dat je dan praat over ongeveer 400 gemiste nachtrusten. Hulde!

Van links naar rechts ziet u op de foto; Coördinator Tine Boes, Corry Moors, Sienie Kolvoort en coördinator Jessica Reijnen.

Het proces van sterven brengt levensvragen of zingevingsvragen mee waarbij het kan zijn dat het eigen netwerk, de zorgverlening of de aandacht van vrijwilligers niet voldoende is. Dan is in het hospice en voor cliënten van Thuiswaken de inzet van Marike Meek, geestelijk verzorger, mogelijk. Marike houdt zich als geestelijk verzorger intensief bezig met ondersteuning bij levensvragen. Deze ondersteuning is breder dan geloof of kerk. 

Het was een drukke periode. Zowel bij het Thuiswaken als in het Hospice was de afgelopen drie maanden onze inzet gevraagd. De thuiswakers zijn bij 7 cliënten actief geweest. Het Hospice mocht 11 gasten verwelkomen. Doorgaans waren alle vier de kamers bezet.

Harrie

Attent

Natuurlijk heeft u het al eerder gelezen in kranten en andere media, maar wij zijn er nog steeds zo vol van dat we ook hier aandacht willen geven aan de bijzondere schenking  van een koppelbed aan ons Hospice. Dat is een aangepast bed dat zo ingesteld kan worden dat het bijna naadloos aan een gastenbed gekoppeld kan worden. Daardoor kunnen partners nog eens dicht bij hun dierbare slapen. Het is inmiddels al de nodige keren gebruikt. De gebruikers zijn er vol lof over.

De gift is een initiatief van de Stichting Roparun die een jaarlijkse estafetteloop organiseert tussen Parijs en Rotterdam. De deelnemende teams organiseren de nodige sponsoring en dat brengt jaarlijks miljoenen op. Één van die teams, het Radboud Running Team, was aanwezig bij de officiële overhandiging op 21 oktober. Er waren enkel gelukkige gezichten te zien toen het team, geassisteerd door directeur Tjitske Huender en wethouder Titus Burgers, het koppelbed naar binnen reed.

    
Een enkele keer komt het voor dat mensen ons hospice verlaten omdat hun gezondheid weer verbeterd is. Op 19 december zagen we een van onze “oud gasten” terug met een bijzondere gift. Samen met zijn kleinzoon kwam hij de 20 natuurfoto’s brengen van de Gelderse natuurfoto wedstrijd van Omroep Gelderland. Op facebook had het programma Buitengewoon een oproep geplaatst: we hebben jullie hulp nodig, we zijn op zoek naar een mooie eindbestemming voor de 20 foto’s van de Gelderse Natuurfotowedstrijd 2019”. Kleinzoon en fotograaf Teun Verhoeven reageerde op de oproep van het programma: “Hospice Wijchen zou er erg blij mee zijn, ze hebben mijn opa daar goed verzorgd! De foto van de libelle die ik gemaakt heb zou daar goed staan”. En dat zijn wij helemaal met Teun eens. Met dank aan Teun en het enthousiaste team van Buitengewoon, kunnen wij alle seizoenen mooie Gelderse natuurbeelden in ons hospice laten zien.

Soms wordt na een begrafenis een collecte gehouden voor ons werk. In de afgelopen drie maanden gebeurde dat ook enkele malen. Toen de inhoud van de bussen geleegd en geteld was kwamen we tot een totaalbedrag van €870. Ook een bijzonder verhaal: een gast van het hospice knapte, in de weken dat zij bij ons verbleef, zo op dat zij weer naar huis ging. Dat was een heel onverwachte en ook welkome wending in haar leven. Het echtpaar vond dat woorden van dank niet toereikend waren en vulden onze kas met een mooi bedrag.

Harrie  

Winter

Een gedichtje en foto van schrijfster Mieke van Hooft: